Luchtvervuiling is een probleem dat een lokale aanpak nodig heeft

REGIO - De lucht in Nederland is steeds schoner aan het worden. Maar om de gezondheidsschade door vervuilde lucht verder terug te dringen moeten gemeenten in actie komen, vindt het Longfonds. Jaarlijks hebben nog bijna 1 miljoen longpatiënten last van luchtvervuiling. “Gemeenten kunnen meer doen aan het verbeteren van de luchtkwaliteit”, zegt woordvoerder Herman Vijlbrief van het Longfonds.

Industrie, landbouw, houtstook en wegverkeer leiden tot de grootste gezondheidsklachten. Meer dan 50.000 mensen belandden hierdoor het afgelopen jaar een of meerdere keren in het ziekenhuis, zo blijkt uit nieuwe cijfers van onderzoeksinstituut Nivel, dat onderzoek doet naar de gezondheidszorg. “Per jaar overlijden minimaal 12.000 mensen vroegtijdig door fijnstof of stikstofdioxide”, aldus Vijlbrief. Stikstofdioxide is een uitlaatgas dat voornamelijk wordt uitgestoten door verkeer en fijnstof komt vaak extra voor rondom veehouderijen. “Schade door luchtvervuiling kan al worden opgelopen in de baarmoeder.” 

Verbetering
Hoewel er nog veel gezondheidsproblemen zijn vanwege luchtvervuiling, is de lucht in Nederland een stuk schoner geworden sinds 2010. Nederlanders ademden in 2020 beduidend schonere lucht in dan in eerdere jaren, blijkt uit cijfers van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Het RIVM noteerde zo’n twintig procent minder stikstofdioxide in de lucht dan in 2019. Ook de concentratie fijnstof nam met bijna tien procent af.

Dat de lucht een stuk schoner werd heeft onder andere te maken met de coronacrisis. Zo was er minder verkeer op de weg als gevolg van de lockdown en andere maatregelen. Hoe meer deeltjes er worden uitgestoten, hoe viezer de lucht is. Inwoners van de gemeente Rotterdam kregen te maken met de smerigste lucht, daar werd gemiddeld 21,5 microgram per kubieke meter stikstofdioxide uitgestoten en 17,4 microgram per kubieke meter fijnstof. 

Het schoner worden van sectoren als de industrie en het verkeer zorgde ook voor de coronacrisis al voor een betere luchtkwaliteit. Dit komt onder meer door strengere Europese regelgeving, aldus hoogleraar luchtkwaliteit Maarten Krol. “Zo zijn door aangescherpte euronormen de vrachtauto’s en personenauto’s steeds schoner geworden.” Het schoner maken van de landbouw en houtstook gaat een stuk langzamer, vertelt de hoogleraar. “In de landbouw wordt daar met het stikstofbeleid nu wel meer werk van gemaakt. Voor de houtstook is er ook meer bewustwording bij de mensen nodig.”

Rol gemeenten
Daar is Vijlbrief van het Longfonds het ook mee eens. “Mensen zijn zich niet altijd bewust van de gezondheidsrisico’s bij het stoken van hout. Daar komen schadelijke stoffen bij vrij. Gemeenten kunnen ook meer inzetten op houtstookvrije wijken middels het Schone Lucht Akkoord.” Tussen het Rijk, provincies en meerdere gemeenten is in 2020 het Schone Lucht Akkoord (SLA) gesloten. De ambitie is om de luchtkwaliteit in Nederland permanent te verbeteren, met een gezondheidswinst van minimaal 50 procent in 2030 ten opzichte van 2016.

Het Longfonds zou ook graag zien dat in het SLA het nieuwe advies van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) voor de luchtkwaliteit gaat gelden. De WHO vindt een kubieke meter lucht schoon wanneer er maximaal 10 microgram stikstofdioxide, 15 microgram fijnstof en 5 microgram superfijnstof in wordt uitgestoten. “Zo voorkomen we dat we ziek worden.”

Wat kunnen lokale overheden doen voor een schonere lucht?
De gemeente speelt een belangrijke rol in het beschermen van haar inwoners tegen ongezonde lucht, zegt het Longfonds. Enkele adviezen van het Longfonds voor het (nieuwe) beleid omtrent een schonere lucht:

Gevoelige bestemmingen
Scholen, kinderdagverblijven, verpleeghuizen en volgens de GGD’en ook woningen zijn zogenoemde gevoelige bestemmingen. Het is belangrijk dat mensen en met name kinderen niet te dicht in de buurt van een vervuilingsbron wonen en bewegen. Het creëren van afstand tussen bovengenoemde voorzieningen, inclusief woningen en vervuilingsbronnen zoals drukke wegen en intensieve veehouderij is belangrijk.

Houtstoken
Geef goede voorlichting over de gezondheidsrisico’s van houtstook, gecombineerd met een oproep om niet te stoken. Lang niet iedereen is zich van de schadelijkheid van houtstook bewust. Als gemeente kun je ook houtvrije wijken stimuleren. In het kader van het Schone Lucht Akkoord experimenteren enkele gemeenten met houtrookarme wijken.

Schone Lucht Akkoord
Sluit als gemeente aan bij het Schone Lucht Akkoord. De gemeente wordt dan ondersteund bij het opstellen van uitvoeringsplannen en uitwisselen van kennis.

Bron: ANP